DE PRONTSTE BOOM VAN VUGHT / CROMVOIRT / HELVOIRT

Vught – Irenelaan

In het Lievevrouwepark staat deze kolossale plataan (Platanus x acerifolia) van ca. 120 jaar. Deze boom met gemeentelijke monumentale status is 25m hoog. Van 1953 tot 2011 stond achter deze plataan de huishoudschool van de zusters Franciscanessen, later tevens tuinbouwvakschool. In 2018 kwam hier het Wooncomplex La Couronne met 17 luxe woningen voor in de plaats. Jonge scholieren of oude welgestelden, de plataan groeide al die tijd stug door.

Helvoirt - Kastanjelaan 2

In de Helvoirtse Kastanjelaan staan, dat spreekt vanzelf, oude kastanjebomen. Zo ook deze witte paardenkastanje (Aesculus hippocastanum), die net op particuliere grond aan de straat staat. Deze boom – en zijn broertje die iets rechts ervan in de stoep staat - toont elke bezoeker: mocht het je ontgaan, dit is de Kastanjelaan! Zeker 100 jaar geleden geplant met een stamomtrek van bijna vier meter. In het Landelijk Register Monumentale Bomen staat deze kastanje, met 22 andere bomen in Helvoirt, aangemerkt als ‘monumentaal’. Maar op de gemeentelijke Groene Kaart zijn ze slechts ‘waardevol’ in plaats van monumentaal. Waar slaat dat nou op?

Cromvoirt – Cromvoirtseweg

Deze zomereik staat tegenover huisnummer 2. Er staan aan deze weg een veertigtal dikke eiken waarvan de meeste de gemeentelijke monumentale status kregen. Ze laten zien dat dikke bomen en een drukke weg prima samengaan. Twee auto’s kunnen elkaar hier niet of nauwelijks passeren, zeker niet als eentje een truck is. Dus steekt er altijd één in de berm om de ander voor te laten gaan. Heel veilig. Niettemin zijn de bomen veelvuldig geschampt. Door toeval zijn ze nooit gekapt en nu zijn ze monumentaal; wie het verzint om ze alsnog op te ruimen kan rekenen op ons verzet! De Cromvoirtseweg is een ecologische hotspot, want een oude zomereik trekt wel 400 verschillende soorten leven aan. Afblijven!

Vught, Zorgpark Voorburg

Aan de Laan van Voorburg 2 staat een kolossale ongeschonden beuk van ca 150 jaar oud. Vrijwel alle bomen in ons land worden op enig moment ontdaan van hun onderste takken. Om er onderdoor te kunnen lopen, maaien of rijden. Eenmaal opgekroond groeien die takken niet meer aan. Tuinmannen hebben hier blijkbaar 150 jaar hun snoeizaag in de kruiwagen laten liggen. Alle bodem is van en voor de boom. Geweldig! Tot dertig jaar geleden woonden in het gebouw achter de beuk de broeders, daarna werden het patiëntenwoningen. De beuk bracht al die mensen rust en verkoeling. Er staan trouwens nog een paar van die giganten op Voorburg.

Helvoirt – Drunense Duinen

In het Helvoirtse deel van het nationaal park vinden we de zg. ‘oude eikenbossen’, een bijzonder habitattype, dat onder het Natura2000-regiem valt. Dit is een van die eikenstoven, inlandse zomereiken waarvan de stam in de loop der eeuwen is verdwenen onder een stuifduin. Ze zijn hier naar schatting zo’n 400 jaar geleden aangeplant om het stuifzand tegen te houden. Veruit de alleroudste bomen in de hele regio. Je ziet hier eigenlijk alleen de boomkroon boven het zand, de stam is ondergestoven. Vaak als hakhout gebruikt voor de stook. Met Natura2000 voor eeuwig beschermd. Toch hebben ze zwaar te lijden onder verzuring: het stikstofprobleem. Er is hier drie keer te veel stikstofneerslag. Het zal toch niet zo zijn dat deze bomen, die zoveel eeuwen getrotseerd hebben, nu door ons in enkele decennia het loodje leggen. Een beetje meer respect voor onze oudjes!

Vught N65 bij km-paal 5,9

Dit is zeker niet de mooiste maar wel de meest bedreigde boom van Vught. De eerste boom in de middenberm, vanuit de kom. Veel middenbermbomen zijn al gesneuveld voor en door het verkeer. Samen met 1139 andere bomen stond ook deze op de ‘dodenlijst’ voor het reconstructieplan N65. De kapvergunning was al verleend en het vonnis zou afgelopen winter voltrokken worden. Mede dankzij IVN/NMV gaat dat (voorlopig) niet door maar de dreiging blijft in een land waar de overheid verkeer altijd belangrijker vindt dan groen. Onze zomereik is verminkt, van vele takken ontdaan. Alles wat te veel opzij wilde werd geamputeerd. Een geschonden eik, maar wel meer dan 150 jaar oud. Die bij elke langsrazende truck denkt: rot op jij! Ik was hier eerst!

Vught - Boxtelseweg 58

Op het landgoed van het Kloosterhotel Zin staat een tulpenboom (Liriodendron tulipifera) uit ca. 1880. De tulpenboom komt uit Amerika en dit moet een van de eerste zijn die in Nederland is aangeplant. Aan de boom verschijnen in het voorjaar tulpvormige bloemen. In de herfst kleurt de boom markant geel. Een weinig eisende boom die snel groeit. Voordat hier ruim 20 jaar geleden het kloosterhotel werd opgericht was dit Huize Steenwijk, rusthuis voor fraters op leeftijd. In Vught konden ze ongestoord genieten van hun oude dag na een leven van hard werken in onderwijs en ontwikkelingswerk. De fraaie tulpenboom gaf de fraters rust en de klanten van het kloosterhotel zin in hun leven.

Cromvoirt – Pepereind/Cromvoirtse Putten

Hij valt niet zo op, tussen al die andere bomen. Maar is toch bijzonder: deze krimlinde (Tilia euchlora). Pas veertig jaar geleden geplant en nu al door de gemeente als monumentaal gekwalificeerd. In het voorjaar hangen er geurende bloemen aan. Volgend jaar juni maar eens gaan ruiken daar. Die bloesem is ook nog bijzonder rijk aan honing. 'Euchlora' is daarom een van de beste drachtbomen voor bijen. Staat zomaar op een verloren hoekje in Cromvoirt.

Vught – Molhuysensingel

Op een van de mooiste plekjes van Vught staat deze amberboom (Liquidambar styraciflua). In de herfst tooit de al zeer grote boom zich met schitterende rode, oranje en gele kleuren. In de Molhuysensingel krijgt de biodiversiteit sinds een tijdje iets meer de ruimte. Er wordt minder intensief gemaaid en daardoor groeien op de singeloevers meer kruiden. Een paar van zulke bomen erbij en je hebt veel leven in de kom.

Vught - Zorgpark Voorburg

Een van de grootste bomen van Vught is ongetwijfeld deze paardenkastanje (Aesculus hippocastanum) midden op het zorgpark Voorburg. Zo wordt dus een solitaire boom als je hem niet opsnoeit omdat er mensen of voertuigen onderdoor moeten. Takken tot aan de grond. Want waarom zou een boom niet zijn hele stam gebruiken voor takken en blad? Hij staat mooi te shinen naast een ook prachtige rode beuk op de achtergrond. Maar pas op! Op het zorgpark moeten honderden woningen komen. Tot voor kort waren alle bomen hier ‘structuurbepalend groen’, sinds dit jaar niet meer. Kapplannen kunnen juridisch niet bestreden worden. Maar het is onvoorstelbaar dat deze vernietigd zouden worden. Toch?

Helvoirt - Parallelweg

Misschien kennen treinforensen deze zilverlinde (tilia tomentosa) beter dan de mensen in Helvoirt. De linde staat bij het spoor solitair op een particulier weitje. Nauwelijks opgekroond. Heel wat paarden en runderen zullen zich wellustig aan de stam hebben geschuierd. Een taaie boomsoort die weinig eisen stelt en ook goed tegen droogte kan. Nuttig tegenwoordig! Door de gemeente gekwalificeerd als ‘zeer waardevol’. Altijd laten staan. Gelukkig denkt de grondeigenaar er blijkbaar ook zo over anders was ie al lang weg geweest.

Vught – Fort Isabella

De meest indrukwekkende boom daar is deze rode beuk (fagus sylvatica ‘Purpurea’). Nooit helemaal kaal. En in zijn hele leven nooit opgesnoeid, dus met takken tot op de grond. Die grond is alleen voor die boom. Fort Isabella is een project waar aan bomen is gedacht. Op het parkeerterrein bij de ingang staan iepen. Rondom de appartementen is een mix van bomen geplant: o.a. acacia’s, kastanjes, walnoot, elzen en wilgen. Behalve dat dat goed is voor alles is het ook een simpele business case: huizen met bomen zijn veel meer waard.

Helvoirt – Burgemeester Versterstraat

Solitair op een klein parkje staat deze monumentale Japanse sierkers (Prunus serrulata). Aangeplant tussen 1900 en 1920 dus ruimschoots eeuweling. De sierkers kent in het voorjaar een uitbundige roze bloei. In Japan maken ze daar een nationale feestdag van. Voor de aanwonenden hier moet het dan ook een feestje zijn! Fiets er een langs in het voorjaar en doe wat miljoenen Japanners doen: een selfie voor zo’n bloeiende sierkers.

Vught – Lidwinastraat voor sporthal Elzenburg

Bij de ingang van de sporthal achter het jeugd- en jongerencentrum staat deze grote moeraseik (Quercus palustris). Ietwat in de verdrukking en in een versteend landschap, maar hij doet het goed. In het najaar met fraai rood blad. Hij staat er zeker 150 jaar. Vóór de huidige bebouwing was hier een LTS, later als ‘Molenrijn’ gefuseerd met een huishoudschool. De moeraseik heeft al dat jong volk overleefd. En geeft nog altijd schaduw, verkoeling en een mooi plekje om voor het sporten met elkaar af te spreken.

Vught – Maurickplein

Over deze rode beuk is veel te doen geweest. Mocht van de gemeente gekapt worden voor een strakke nieuwe verkeersweg. IVN/NMV vocht met succes de kapvergunning aan en de Rechtbank in Den Bosch verbood de kap. Die was met wat passen en meten niet nodig. Zoals bleek, want het verkeer gaat er moeiteloos langs. De boom behoeft wel extra zorg. Beuken kunnen niet goed tegen felle zon. Daarom is de stam met jute ingezwachteld tegen zonnebrand.

Vughtse hei

Van dit eikje op een zandverstuivingsheuvel op de Vughtse Heide is door weer en wind het wortelstelsel ontbloot. Maar het is een dapper ding, dat storm, droogte en ontgronding weet te trotseren. Er werd en wordt door militairen geoefend in onder meer schuttersputjes graven. De Vughtse hei wordt ook overspoeld door recreanten en gaat zwaar gebukt onder te veel stikstofdepositie. De natuur staat hier dus flink onder druk. Voor Vughtenaren is het gebied van groot gevoelsmatig belang dus laten we ervoor zorgen dat de boel – en deze stugge eik – hier niet verpietert.

Vught – Mariaplein / kerkhof

Op de RK Begraafplaats OLV Middelares Aller Genaden bij het Mariaplein achter Mariënhof staat een kolossale haagbeuk (Carpinus betulus). Zo’n gaaf en groots exemplaar vind je zelden. Het is een markant punt op dit stemmige oude kerkhofje, dat in de jaren dertig is aangelegd onder architectuur van A.J. Kropholler. De begraafplaats is een Rijksmonument, vanwege “cultuurhistorische waarde als uitdrukking van sociaal-economische en geestelijke ontwikkelingen en de katholieke grafcultuur.” Zo’n boom hoort daar helemaal bij. Jammer dat de plek misschien toch geschonden wordt door bouwplannen.

Vught – Zorgpark Voorburg

Deze karakteristieke vleugelnoot (Pterocarya) met zijn knoestig zwaar afhangende takken ligt aan de Parklaan op het oude landgoed, dat gaat veranderen in een woonwijk. De Vleugelnoot staat bekend om zijn wortelopschot. Nou, daar is hier de hele boomspiegel mee bedekt. In juli ontwikkelen zich uit de katjes de gevleugelde noten in lange, geelgroene stromen over de hele boom.

Helvoirt - Torenstraat bij nr. 22

De Torenstraat in Helvoirt was/is eigenlijk een Torenlaan. Hier stonden veel meer kolossale zomereiken, tegen de verdrukking in. Want het is een hoofdverkeersader. Maar een paar van die oude knoesten staan er nog. Opgekroond om al die hoge vrachtauto’s niet te hinderen. In een keiharde onmogelijke groeiplek. Regelmatig rijdt er een voertuig over zijn tenen of schampt tegen zijn schenen. Wat hij tegen ons zegt: mij krijg je niet kapot! Vincent van Gogh heeft er misschien nog tegenaan geleund, kijkend naar het kerkje waar zijn vader dominee was. Niet kappen maar koesteren!

Vught - Landgoed Elzenburg

Je moet even af- of uitstappen en dan vanaf de Sparrendaalseweg het bos in, maar dan zie je ook wat. Een gigantische rode beuk op het landgoed Elzenburg. Hier stond een in 1880 gebouwd landhuis met stallen en portierswoning. Eigenaar was de roemruchte Ewald Marggraff. Die liet - zoals vaak - het huis vervallen en de tuin aan de natuur. De beuk staat op een open plek vlakbij waar ooit het landhuis stond. Ongehinderd door wat dan ook kon de kroon alle kanten uitgroeien en dat deed hij ook. In de stam is ooit Einstein's relativiteitsformule "E=MC2" gekerfd, wat leidde tot de gedachte dat hier wellicht ooit zijn as werd uitgestrooid. Of dacht iemand gewoon: alles is eigenlijk relatief, ten opzichte van zo'n boom?